Een reflectie op een kennismaking met het Kielse onderwijs

 
Zo komt schooljaar 2023 – 2024 ten einde. Ondersteund met quotes uit gesprekken met directies, beleidsmedewerkers en zorgco’s van Kielse scholen deel ik mijn impressies over de kennismaking met het Kiels onderwijsveld. Ik heb echter nog veel te leren. Wat maakt dat ik niet kan garanderen dat er in onderstaande voldoende nuance zit. Het is een weergave van hoe de dingen bij mij zijn binnengekomen. Sowieso was het een uitdaging om het beknopt te houden. Ook dit maakt dat het niet altijd even volledig is, maar iedereen snakt naar vakantie, ik wil niet te veel van jullie tijd in beslag nemen. Ik hoop wel dat jullie alsnog tijd vinden om onderstaande te lezen.
 
‘Leren’, daar gaat het in het onderwijs nog altijd in eerste instantie over. Ik ontdekte dat in een wijk als het Kiel dit niet altijd even evident is.

“Geduld! Dat is een troef van onze school.
Naar ouders en leerlingen toe. Het gedrag van leerlingen is niet optimaal. Kinderen krijgen steeds opnieuw kansen. Naar die van het zesde leerjaar toe stopt het op een gegeven moment.
Fysieke en verbale agressie, cyberpesten, ruzies van op het plein en dergelijke. Geen respect. We zien de leeftijd dalen van slecht gedrag. Er is geen motivatie meer om te leren, helemaal afgevlakt. Zeer apathisch.”

Ik zie een school als een micro-organisme in een buurt. Op kleine schaal komt de ‘grote wereld’ van daarbuiten er compact  naar binnen. Er is geen magisch stralingsveld dat bij de ingang van elk schoolgebouw de ‘buitenwereld’ tegenhoudt en van wie binnen stapt  ‘modelleerlingen’ maakt. Dat ervoor zorgt dat leerlingen hun soms rauwe realiteit even aan de kant kunnen zetten en  onbezorgd gewoon ‘leerling’ kunnen zijn.
Ik kreeg de indruk dat voor (Kielse) jongeren scholen meer een ballast zijn. Iets dat ze moeten, maar eigenlijk geen prioriteit is. Het ziet er naar uit de sociale media de verwachtingen foutief beïnvloedt. Met op korte tijd snel veel geld verdienen als toekomst- & ideaalbeeld. Veel leerlingen hebben na school al een ‘baantje’, veelal uit noodzaak. Daar ligt dan de prioriteit.
Jongeren zijn overbevraagd. Nog voor ze aan een professionele loopbaan moeten beginnen… 

“Een thema om te bespreken:
Het belang van onderwijs naar ouders toe. Meer specifiek dat de kleuterschool meer is dan ‘spelen’, dat er een pedagogisch project met kansen creëren achter zit.” 

In het basis onderwijs van het Kiel zie je veel diversiteit. Opvallend, in bijna geen enkele basisschool zijn er leerlingen zonder een migratie achtergrond. Niet dat die er niet zijn in de wijk, maar blijkbaar gaan die elders naar school.
 
Veel ouders in de wijk hebben een heel andere ‘schoolervaring’ achter zich. In veel gevallen in het land van herkomst, waar onderwijs helemaal anders georganiseerd en gepercipieerd is. Scholen moeten ook de ouders onderleggen, meenemen naar wat het onderwijs specifiek betekent, het belang er van.

“Het verschil met Brussel waar ik meer dan 15 jaar gewerkt, heb is gigantisch. Nu, als directeur in een Kielse basisschool, merk ik dat veel ouders geen respect hebben. Er is merkelijk een groot mentaliteitsverschil met wat ik gewend ben.”
 
Ik moet toegeven dat ik dit wel een heel opvallende quote vind, want Brussel, dat is toch pas een ‘hellhole’? Begrijp me niet fout, ik impliceer hier niet dat het Kiel een hellhole is.
Een bewuste juiste school & - studiekeuze is essentieel. Daar loopt het te vaak mis. Ouders zijn zeer bepalend in dit verhaal. Ze zouden voor elke school medestander moeten zijn in functie van hun kind. Daarnaast wordt zo goed als elke school geconfronteerd met leerlingen met extra zorgnoden, leerlingen die niet echt in het regulier onderwijs thuis horen.

“Kinderen met extra zorgnoden in de klas hebben een effect op de andere kinderen, op de zorg en aandacht die de leerkrachten hen kunnen bieden.  De reguliere zorg komt daardoor in gevaar, dat weegt wel op een team.” 

Secretariaten en leerkrachten doen veel maatschappelijk werk. De grote diversiteit van de buurt maakt dat veel ouders hun weg niet vinden. Zij komen naar school met allerhande vragen en formulieren waar ze niet mee verder kunnen. Niet echt de hoofdopdracht van een school, maar ze doen het toch maar.

“Een keer per week een zitting van een sociale assistent zou goed helpen. Wij krijgen heel veel vragen die niets met onderwijs te maken hebben. Veel vragen rond huisvesting. De taal is moeilijk, wanneer de school belt kan het wél, vinden wij er wel een luisterend oor.” 

Ik herinner me een zeer gedreven vrolijk duo. Het enthousiasme spatte er van af, ik ben daar zelf helemaal ‘opgeladen’ buiten gestapt. Met de volgende quote van hun directeur:
“Eén zorgco is ergotherapeut, een andere toegepaste psychologe. Deze profielen hebben wij hier écht nodig! Zonder hen zouden we het ook niet weten, hoe met bepaalde zaken om te gaan.”
 
Of een geanimeerd gesprek met een beleidsmedewerker, waarbij we regelmatig ‘onderbroken’ werden door leerlingen met allerlei vragen over hun studies. Ik merkte dat de deur daar echt continu voor iedereen open staat.
Tussen alle ‘onderbrekingen’ en afspraken door was ze een nieuw vak voor volgend schooljaar aan het voorbereiden. Straf!
 
Een hoogtepunt: de lancering van de publicatie van het boekje “De ziel van ’t Kiel, dat zijn wij”. Leerlingen van Klas 6 Kantoor schreven, samen met een leerkracht en auteur Barbara Rottiers, over bijzondere plekjes en hoe het voelt om op een Kielse school te zitten. Bij deze hebben ze vakkundig de vooroordelen over de studierichting kantoor en de wijk krachtdadig weggewerkt!
 
“Jaren geleden waren er veel problemen op de speelplaats. Via opleiding is de school met het 'vier laden model' aan de slag gegaan, hebben ze een eigen model uitgewerkt, met veel evalueren en veel gesprekken met kinderen. Ondertussen staat deze methodiek op punt. Het zorgt voor een eenvormige aanpak, waarbij alle leerkrachten op eenzelfde manier met leerlingen omgaan.”
 
Vanuit het creëren van een positief schoolklimaat gaan directies, beleidsmedewerkers, zorgco’s en leerkrachten samen aan de slag. Op zoek naar methodieken op maat van hun school en hun leerlingen om een verschil te maken. Daar zit ongelofelijke gedrevenheid, engagement en inzet voor alle leerlingen achter. Elke school zet hier op eigen manier op in.
 
Wat ook opvalt: zo goed als geen enkele leerkracht woont in het Kiel, ze komen voor een groot deel uit de groene rand rond Antwerpen. Externe factoren zoals het verkeer hebben soms een negatief effect. 

 
“Ook bij ons is er  een lerarentekort. We hebben veel leerkrachten die van verder weg komen. De afgelopen jaren vinden die makkelijker dicht bij huis een job. Door de vele files naar en van Antwerpen kiezen ze er dan voor om niet meer bij ons te blijven.” 

Een kans ligt in het volwassenenonderwijs. Meer jongeren die hun weg niet in het regulier onderwijs vinden gaan daar naartoe om alsnog een diploma te halen. Met trajectbegeleiders bieden ze elke leerling individuele begeleiding aan. Het is tegelijkertijd een aanpassing, de doelgroep van het volwassenonderwijs is zo wel helemaal anders. Het belangrijkste is dat het een oplossing biedt aan leerlingen die het regulier onderwijs beu zijn maar niet ongekwalificeerd willen uitstromen. 
 
Ik maak graag nog een bruggetje naar het jeugdwerk, waar ik de afgelopen 10 jaar met veel jongeren in contact kwam. Die zich er onbezoldigd en vol engagement inzetten, waar ze een plek vinden om zichzelf kunnen zijn. Nee, het is zeker geen verloren generatie, maar er  is, om het op zijn Antwerps te zeggen, ‘hier en daar wel een hoekje af’. In veel gevallen niet uit eigen keuze.

Ik maakte ook kennis met vele professionals in de wijk. Ook die staan er elke dag en geven het beste van zichtzelf. Sommige werken intensief met scholen of leerlingen samen. Rond welzijn, het aanbieden van een plek om te studeren, het nemen van initiatieven om ouders vertrouwd te maken met ons onderwijssysteem en het belang van een bewuste schoolkeuze, … te veel om op te sommen. 

Met de nieuwe autoriteit en Kiel Connect ligt er een warm geëngageerd dekentje over de wijk. Samen zetten de verschillende beleidsdomeinen zich dagelijks in voor alle kinderen, tieners en jongeren uit de wijk. Zodat een hoekje hier en daar er af geen probleem meer mag zijn. 
Ik vraag me nu al af hoe ik de dingen eind volgend schooljaar ga verwoorden. Zal het helemaal, een beetje of niet anders zijn…

Opmerkingen, reacties, suggesties: laat maar komen!

Maar nu eerst: vakantie!

Geniet er van!

Tot volgend schooljaar…